Nadal bardzo często nie doceniamy istotności jakości powietrza i jego wpływu na komfort naszego życia, a przy dłuższym odziaływaniu nawet na zdrowie. Tymczasem ten wpływ jest ogromny. Bez higieny powietrza nie możemy mówić o higienicznym domu. Kurz, pyły, lotne związki organiczne, zbyt niska wilgotność oraz poziom dwutlenku węgla to najistotniejsze, niekorzystne czynniki mające wpływ właśnie na jakość powietrza. Dlatego też ważna jest stała kontrola jakości środowiska wewnętrznego i stosowanie między innymi oczyszczaczy powietrza, nawilżaczy i jonizatorów. Jednak niezależnie od tego typu urządzeń warto pamiętać o zasadach określających zapotrzebowanie na strumień powietrza wentylacyjnego.
Warunkiem koniecznym spełniała swojej funkcji dla instalacji wentylacyjnej, jest właśnie zapewnienie odpowiedniej ilość powietrza dopasowanej do rodzaju pomieszczenia oraz liczby użytkowników. W zależności od przeznaczenia pomieszczenia, do jednych dostarczamy świeże powietrza lub usuwamy z nich zużyte. Za mały strumień powietrza wentylacyjnego nie zapewni wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a zbyt duży doprowadzi do przewymiarowania instalacji, generując niepotrzebne dodatkowe koszty.
Powietrze powinno być wywiewane z tych pomieszczeń, gdzie powstają zanieczyszczenia, nieprzyjemne zapachy i wilgoć czyli takich jak kuchnia, łazienka, WC czy pralnie. Dokładnie taka sama ilość powietrza świeżego powinna zostać dostarczona do pomieszczeń gdzie najdłużej przebywamy, a więc np. pokoju dziennego, sypialni, gabinetu itp.
Dla pomieszczeń gdzie głównym czynnikiem wpływającym na jakość powietrza (w szczególności poziom dwutlenku węgla CO2) będą ludzie, wymagany minimalny strumień powietrza wentylacyjnego ze względów higienicznych obliczamy wg. następującego wzoru:
VN = n · Vj
VN – strumień powietrza nawiewanego, m3/h
n – liczba osób w pomieszczeniu
Vj – minimalny strumień powietrza świeżego przypadający na jedną osobę, m3/h
Aby zapewnić odpowiednią jakość powietrza w pomieszczeniu ze względów higienicznych (m.in. dla usunięcia CO2, pary wodnej i zapachów wytworzonych przez człowieka), wymagany jest w powietrzu wentylującym minimalny strumień powietrza zewnętrznego, zależny od liczby osób przebywających w danym pomieszczeniu i określony wg PN-83/B-03430/Az3:2000. Ich wartości to co najmniej:
- dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową – 70 m3/h,
- dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną – w mieszkaniu do 3 osób – 30 m3/h,
- w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób – 50 m3/h,
- dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną – 50 m3/h,
- dla łazienki (z ustępem lub bez) – 50 m3/h,
- dla oddzielnego ustępu – 30 m3/h,
- dla pomocniczego pomieszczenia bezokiennego – 15 m3/h.
Kuchnie bez okna zewnętrznego, wyposażone w kuchnię gazową powinny mieć mechaniczną wentylację wywiewną.
Poniżej, zgodnie z tą samą normą, wytyczne dotyczące wartości strumienia powietrza w zależności od dopuszczalności lub nie palenia tytoniu, a także zastosowanych systemów wentylacyjno – klimatyzacyjnych:
- dopuszczalne palenie tytoniu w pomieszczeniu wentylowanym: 30 m3/h/osobę
- dopuszczalne palenie tytoniu w pomieszczeniu klimatyzowanym lub wentylowanym z nieotwieralnymi oknami: 50 m3/h/osobę
- zakaz palenia tytoniu w pomieszczeniu wentylowanym: 20 m3/h/osobę
- zakaz palenia tytoniu w pomieszczeniu klimatyzowanym lub wentylowanym z nieotwieralnymi oknami: 30 m3/h/osobę.
Wymagany strumień powietrza wentylującego można obliczyć także wykorzystując wskaźnik krotności wymiany powietrza, będący liczbą, wskazującą ile razy w ciągu godziny zostanie usunięta cała objętość powietrza z pomieszczenia i zastąpiona takim samym strumieniem powietrza zewnętrznego. Posługujemy się wówczas wzorem:
VN = k · V
VN – strumień powietrza nawiewanego, m3/h;
k – krotność wymian, 1/h;
V – kubatura wentylowanego pomieszczenia, m3.
Minimalna krotność wymian w klasycznym budynku wynosi 0,5-0,8 (1) /h.
Dla zapewnienia odpowiedniej wymiany powietrza niezbędne jest także zachowanie odpowiednich kierunków przepływów strumieni między strefami. Cała wymiany powietrza musi się odbywać zgodnie z zasadą, że powietrze przepływa ze strefy „czystej” (pokój dzienny, sypialnie, pokoje dzieci, gabinet) do „brudnej” (kuchnia, łazienka, WC) gdzie następuje jego usunięcie.
Wg obowiązujących norm w pomieszczeniach mieszkalnych mamy odpowiednio strefy, między którymi zachować będziemy musieli odpowiednie kierunki przepływów:
- – nawiew (wysokie wymagania co do jakości powietrza wewnętrznego) np. pokój dzienny, pokój dziecinny, sypialnia, gabinet do pracy;
- – przepływ np. korytarze lub klatki schodowe;
- – wywiew (strefy najbardziej zanieczyszczone) np. łazienka, kuchnia, WC, pomieszczenie gospodarcze.
Podsumowując: zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza w pomieszczeniach wymaga odpowiedniego rozmieszczenia elementów nawiewu i wywiewu powietrza w stosunku do strefy przebywania ludzi i źródeł zanieczyszczeń a także doboru rodzaju i ilości elementów nawiewu i wywiewu powietrza. Wszystko po to aby zapewnić niezbędną ilością powietrza w strefach przebywania ludzi, zapewniającą komfort ich użytkowania. Oczywiście aby było to możliwe będą musiały być także spełnione wymagane normami wskaźniki skuteczności wentylacji i sprawności wymiany powietrza. W optymalnym zarządzaniu wymianą powietrza i przede wszystkim dla kontroli szeroko rozumianej jego jakości, omawianej na początku tego tekstu, pomocny będzie system Espirio, który nie tylko dostarczy użytkownikowi niezbędnych danych, ale będzie także w stanie, przy odpowiedniej integracji (BMS/HMS) zautomatyzować cały proces.
