Właściwości
Pyłem zawieszonym określone są cząstki stałe różniące się pod względem rodzaju, wielkości czy składu chemicznego, uzależnionego od źródeł ich emisji. Powstają we wszystkich procesach technologicznych, wskutek erozji gleby czy wszędzie tam gdzie występuje tarcie. Na utrzymanie się i przemieszczanie pyłów w powietrzu, jak i przechodzenie w stan zawieszony, ogromny wpływ mają warunki pogodowe, takie jak: prędkość i kierunek wiatru, temperatura czy wilgotność powietrza.
Klasyfikacja
- Sposobu ich zachowywania się w powietrzu
- Pył opadający – charakteryzuje się bardzo grubymi cząstkami o średnicy większej niż 10μm;
- Pył zawieszony – frakcje o średnicy od 2,5μm do 10μm, charakteryzujący się zdolnością do utrzymywania się w atmosferze oraz do przenoszenia na duże odległości, nie tylko w obrębie jednego państwa.
- Składu chemicznego i wielkości ziaren
- Cząstki grube (PM10) – o średnicy większej od 2,5μm, a mniejszej lub równej 10μm;
- Cząstki drobne (PM5) – o średnicy większej od 0,1μm, a mniejszej lub równej 2,5μm;
- Cząstki bardzo drobne (PM1) – o średnicy mniejszej lub równej 0,1μm;
- Całkowity pył zawieszony (ang. Total Suspended Particles).
- Źródła ich pochodzenia w powietrzu
- Pyły pierwotne – emitowane bezpośrednio do atmosfery
- Naturalne – związane z występowaniem klęsk żywiołowych takich jak: wybuchy wulkanów, pożary lasów itp.;
- Antropogeniczne – związane z działalnością człowieka w procesach produkcyjnych, procesach spalania paliw, przemyśle energetycznym, wydobywczym, metalurgicznym, chemicznym, budowlanym.
- Pyły wtórne – powstające w wyniku reakcji chemicznych związków w atmosferze.
Pochodzenie zanieczyszczeń
Nazwa | Źródło | |
Pyły grube PM10 PM2.5 | Transport drogowy (źródła mobilne) | Silniki |
Układy trące hamulców i sprzęgieł | ||
Ogumienie kół | ||
Inne części pojazdów | ||
Nawierzchnia jezdni | ||
Wzniecany pył | ||
Zanieczyszczenia komunikacyjne | Produkty niepełnego spalania paliw stałych, biomasy i biopaliw | |
Energetyka zawodowa (elektrownie parowe i elektrociepłownie) | ||
Energetyka przemysłowa | ||
Technologie przemysłowe | ||
Koksownie węgla | Bateria koksownicza (piecownia) | |
Sektor bytowo-komunalny (źródła stacjonarne) | Kotłownie lokalne (ogrzewanie pomieszczeń), paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze, rolnictwo | |
Inne źródła przemysłowe | Przemysł materiałów budowlanych | |
Przemysł metalurgiczny (cięcie, szlifowanie) | ||
Pyły drobne PM1 | Procesy chemiczne | Lakierowanie, polerowanie powierzchni |
Wpływ na zdrowie
Według przeprowadzonych badań nie jest możliwe jednoznaczne określenie wpływu pyłów zawieszonych na zdrowie ze względu na różnorodność substancji, które wchodzą w jego skład.
Francje drobne (np. PM2.5) od cząstek grubych różnią się wolniejszym osadzaniem, dłuższym przebywaniem w stanie zawieszonym oraz są uznawane za szczególnie niebezpieczne dla człowieka, ze względu na ich osadzanie się w układzie oddechowym. Mniejsze cząstki (PM1) mają zdolność bezpośredniego wnikania do pęcherzyków płucnych, skąd transportowane są do krwioobiegu.
W przypadku osadzania się pyłów zawieszonych w układzie oddechowym człowieka można wyróżnić frakcje:
- Wdychaną – absorbowaną przez nos i usta;
- Tchawiczną – wnikająco poza krtań;
- Respiracyjną – wnikającą aż do pęcherzyków płucnych.
Skutki ekspozycji na pyły zawieszone możemy podzielić ze względu na długość narażenia człowieka na zanieczyszczenia:
- Długotrwałe narażenie – wiążą się z przewlekłymi skutkami takimi jak zapalenia oskrzeli, pogorszeniem czynności płuc, a nawet śmiertelnością;
- Krótkookresowe narażenie – szczególnie na wysokie stężenia może prowadzić do gwałtowną i ostrą reakcję organizmu najbardziej wrażliwych grup społeczeństwa.
Standardy
Nazwa | Standardy WHO | Standardy UE | Standardy PL |
PM1 | Brak danych | Brak danych | Brak danych |
PM2.5 | 10 μg/m3 – średnia roczna | 25µg/m3 – średnia roczna | 25µg/m3 – średnia roczna |
25 μg/m3 – 24h |
|
| |
PM10 | 20 μg/m3 – średnia roczna | 40µg/m3 – średnia roczna | 40µg/m3 – średnia roczna |
50 μg/m3 – 24h | 50µg/m3 – 24h | 50µg/m3 – 24h |
